حاکمیت ایران به جزایر سهگانه به گواهی تاریخ
تاریخ انتشار: ۴ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۷۰۹۳۰
این هفته برای چندمین بار دوباره ادعایی مطرح و رسانهای شد که واکنشهای مقامات ایران را در پی داشت. این ادعا برمیگشت به مجمع همکاری کشورهای عربی و روسیه که بهمنظور گسترش همکاریهای فیمابین، در مراکش برگزار شده بود. بیانیه پایانی این نشست، اما با طرح ادعاهای تکراری امارات درباره جزایر سهگانه ایرانی همراه شد و امضای چنین بیانیهای از سوی روسیه، به انتقادهای گسترده در ایران کشید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این واکنشها و انتقادات از آن رو بهجا و مناسب است که تاکنون تحقیقات فراوانی درباره حاکمیت ایران بر جزایر سهگانه انجام و منتشر شده است؛ چه از منظر تاریخی، چه حقوق بینالملل و چه وجوه دیگر. نکته مشترک تمام این تحقیقات هم سابقه درازمدت حاکمیت ایران بر این مناطق است. به همین مناسبت در این گزارش، مروری کوتاه خواهیم داشت به اهمیت جزایر سهگانه، سابقه تاریخی ماجرا و شکلگیری امارات، اما در نهایت به مهمترین نکته خواهیم رسید که پاسخ به این پرسش است: «چرا امارات با وجود سابقه تاریخی قطعی حاکمیت ایران بر جزایر سهگانه، چنین ادعایی را مطرح کرد؟»
جزایر سهگانه، ابزار تسلط ایران
جزایر معروف به جزایر سهگانه، متشکل هستند از جزایر «ابوموسی»، «تنب بزرگ» و «تنب کوچک». اهمیت نظامی، راهبردی و ژئوپلیتیک این سه جزیره نیز بهخاطر آن است که به کشورمان امکان میدهند تا کنترل وسیعتری بر تنگه هرمز داشته باشد. این سه جزیره در کنار هرمز، لارک، قشم و هنگام که در مجاورت یکدیگر قرار دارند، نوعی منحنی فرضی میسازند که قوس دفاعی ایران در تنگه هرمز است و ابزار تسلط کشورمان به شمار میرود. در این میان «تنب کوچک» امکان سکونت ندارد، اما «ابوموسی» و «تنب بزرگ»، جمعیت ساکن دارند. ضمن اینکه در کنار جاذبههای گردشگری، از منابع مختلف نفت و گاز، شیلات، صید و معدنی نیز برخوردارند.
سابقه ٤ هزار ساله حاکمیت ایران بر این جزایر
بررسیهای تاریخی نشان میدهد در هزاره دوم قبل از میلاد، جزایر سهگانه نظیر سایر جزایر خلیجفارس، توسط ایرانیان اداره میشد و جزو قلمرو حکومتهای ایرانی بوده است. در دوران اسلامی نیز این جزایر همواره جزو قلمرو ایالتهای جنوبی ایران ازجمله فارس بودند. بهویژه در دوره حکومت شیعی آلبویه، تسلط بر این مناطق بلامنازع بود.
پس از آن نیز با وجود اینکه دستدرازیهایی شکل میگرفت، اما همچنان در حاکمیت ایران بر این جزایر شکوشبههای وارد نشد. حتی زمانی که پرتغالیها جزایر سهگانه را اشغال کردند، این مناطق دوباره توسط شاه عباس صفوی توسط نیروهای ایرانی آزاد شد. نادرشاه افشار و کریمخان زند هم به این جزایر اعمال حاکمیت کامل کردند و حتی در روزگار سلطنت فتحعلی شاه قاجار هم حاکمیت جزایر تحت مدیریت ایران بود.
آغاز نفوذ استعمار
با تضعیف حکومت قاجار در ایران و گسترش نفوذ استعمار بریتانیا در منطقه خلیجفارس، جزایر سهگانه نیز تحت کنترل نیروهای انگلیسی درآمدند. در ابتدا ابوموسی در سال ١٩٠٤ و سپس تنب بزرگ و تنب کوچک در سال ١٩٢١توسط انگلیسیها اشغال شدند. طی ٥٠سالِ بعد هم لندن اداره جزایر مذکور را به شیوخ شارجه و رأسالخیمه که توسط انگلیسیها منصوب شده بودند، واگذار کرد. ایران و انگلیس بارها درباره مسئله جزایر سهگانه بحثهای داغی داشتند، با این حال هیچکدام از آنها به نتیجهای نرسید.
٢ روز قبل از تأسیس امارات
در تاریخ ٣٠نوامبر سال ١٩٧١، یک روز پس از آنکه نیروهای بریتانیایی، منطقه را ترک کردند و تنها دو روز قبل از زمزمههای تأسیس کشور امارات، حاکمیت ایران بر جزایر سهگانه به رسمیت شناخته شد. به اینترتیب که محمدرضا پهلوی حاکمیت بحرین را به رسمیت شناخت تا در ازای آن انگلیسیها، حاکمیت ایران را بر این سه جزیره به رسمیت بشناسند. هرچند این مبادله نوعی باخت بزرگ به شمار میآمد، اما پهلوی دوم تلاش کرد آن را نوعی پیروزی برای خودش درنظر بگیرد. به این ترتیب نیروهای نظامی ایرانی در ابوموسی بهصورت رسمی از سوی «شیخ صقر بن محمد القاسمی» (برادر شیخ شارجه) مورد استقبال قرار گرفتند و در همان روز، ایران، شارجه و بریتانیا یادداشت تفاهمی را امضا کردند مبنی بر حق ایران در زمینه مالکیت بر جزایر سهگانه.
پایه ادعای امارات چیست؟
ادعای امارات این است که حاکمیت بر این جزایر در طول تاریخ بهعهده حاکمانی با قومیتهای عرب بوده. ضمن اینکه میگویند تفاهمنامه سال ١٩٧١تحت فشار به امضا رسیده است. درباره ادعای اول باید گفت ایران همواره در طول تاریخ دیرین خود، کشوری چندقومیتی بوده است و تمام این قومیتها اعم از تُرک، لُر، کُرد و عرب و ...، در این سرزمین زندگی میکردند و هنوز هم زندگی میکنند. شارجه و رأسالخیمه هم در آن زمان تنها بهعنوان حکومتهای محلی اختیار و قدرت داشتند.
ضمن اینکه تازه همین حاکمیت را هم بریتانیا به آنها واگذار کرده بود! به این ترتیب چطور میتوانند ادعا کنند که جزایر سهگانه از آنِ آنهاست! ضمن اینکه همان قومیتهای عرب پیشین نیز تحت تسلط و کنترل ایران بودند؛ مثل خوزستان یا سیستانوبلوچستان که با وجود قومیتهای مختلف، همواره تحت لوای ایران بودهاند. درواقع اسناد تاریخی و حقوقی به هیچ وجه ادعای امارات را تأیید نمیکند. پس با وجود این، چرا امارات گاه و بیگاه چنین ادعایی را دوباره مطرح میکند؟
ادعا در فضایی کاملا ایرانی
دکتر پیروز مجتهدزاده، مقالهای دارد به زبان انگلیسی تحت عنوان «ادعای ابوظبی بر جزایر سهگانه ایرانی، ابزاری برای هویتسازی در امارات عربی متحده». این مقاله سال ١٣٨٩در فصلنامه بینالمللی «ژئوپلیتیک» منتشر شد که نکات جالبی دکتر مجتهدزاده در چکیده این مقاله آورده است. امارات متحده عربی ادعای حاکمیت و مالکیت نسبت به سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را بیتوجه به این حقیقت مطرح کرده است که این جزایر تا اوایل قرن نوزدهم بخشی از قلمروی بیچون و چرای ایران در خلیجفارس شمرده میشد؛ دورانی که گسترش حضور استعماری بریتانیا در کرانههای جنوبی خلیجفارس آغاز شده و بذر دانه اصلی پیدایش امارات آن زمان کاشته شده؛ آن هم در جایی که محل زندگی قبایل وابسته به ایران بوده، اما دیری نپایید که این قبایل ایرانی وابسته به ایران در لباس امارات عربی غیروابسته به ایران، ولی تحتالحمایه بریتانیا ظهور کردند.
اوضاع بر همین منوال بود تا زمانی که حمایت بریتانیا از گسترش سرزمینی آنان سبب تشویق ادعای سرزمینی آنان در فضایی شد که در آن دوران تا حدود بسیار زیادی فضایی کاملاً ایرانی بود. اسناد فراوانی در دست است که ثابت میکند سراسر منطقه خلیجفارس از دورانهای کهن باستانی به ایران تعلق داشته است. با این حال استعمار بریتانیا این سه جزیره را در سال ١٩٠٣به نام قبایل قاسمی تحتالحمایه خود در شارجه اشغال کرد.
اتحاد امارات عربی چطور شکل گرفت؟
دکتر مجتهدزاده در همان مقاله مینویسد؛ بریتانیا پیش از واپس کشیدن چتر تحتالحمایگی خود، پیشنهاد شکل گرفتن اتحادیهای را مطرح کرد متشکل از امارات تحتالحمایه خود؛ ابوظبی، دوبی، شارجه، رأسالخیمه، عجمان، فجیره و امالقوین به اضافه بحرین و قطر که دو شیخنشین یادشده اخیر به دلایل خاص خود پیوستن به اتحادیه موردنظر آنان را رد کردند. در نتیجه برنامههای یادشده انگلیسی بود که از هفت شیخنشین شبه جزیره مَسنَدم، فدراسیون «امارات متحده عربی» در تاریخ ٢دسامبر ١٩٧١بهوجود آمد و در اندک فاصله پس از تشکیل آن بود که موجودیت جدید به نمایندگی از سوی دو عضوش، یعنی شارجه و رأسالخیمه خواستار پیوستن سه جزیره موردنظر به خاک اتحادیه شد.
امارات چه تاکتیکی را دنبال میکند؟
اما نکته مهم این مقاله این است که دکتر مجتهدزاده در ادامه بهدلیل ادعای امارات میپردازد. او در این مقاله مینویسد طرح ادعای سرزمینی علیه دیگر کشورها، تاکتیکی کهن و بسیار مؤثر برای کشور شکلگرفته جدید است تا بتواند ملیت برنامهریزی شده جدید خود را قوام دهد و هویت ملی مشخصی را تحصیل کند.
امارات هم این ادعا را مطرح کرد تا از این راه به وحدت و هویت ملی موردنظر خود برسد. ادعاهای سرزمینی بهمنظور تسهیل پروسه ملتسازی سوابقی هم در منطقه دارد؛ مثل حکومت بعثی عراق در دهههای ١٩٥٠و ١٩٦٠که ادعای حاکمیت بر خوزستانِ ایران را مطرح کرد و آن استان ایرانی را «عربستان» خواند؛ دقیقا به این دلیل که چنین ادعایی میتوانست اختلافات تاریخی خفته ایرانی-عربی را بیدار کند و به قوام گرفتن یک هویت خالص عربی برای عراق در سرزمین نیمهایرانی بینالنهرین کمک کند. درواقع امارات بیش از آنکه امید داشته باشد اجماع عمومی، ادعای او را بپذیرد از این طریق قصد دارد هویت تازهتأسیس خود را به رخ بکشد و نوعی اثبات هویتی برای خودش دست و پا کند.
منبع: شهروند آنلاین
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: جزایر سه گانه خلیج فارس امارات بر جزایر سه گانه حاکمیت ایران ادعای امارات سه جزیره رأس الخیمه خلیج فارس قومیت ها تنب کوچک تنب بزرگ
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۷۰۹۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
معاون نیروی دریایی سپاه: مسکونی سازی برخی جزایر خلیج فارس با جدیت دنبال میشود
معاون نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: خلیج فارس ۹۰ جزیره دارد که ۳۴ جزیره آن متعلق به ایران است و برای برخی از آنها طرح مسکونی سازی با جدیت دنبال میشود تا همه مردم ایران بتوانند از این ظرفیت بزرگ ملی بهره بگیرند.
به گزارش ایسنا، سردار احمد راستی، معاون دانش و پژوهش نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی امروز ۱۱ اردیبهشت در اختتامیه اولین جشنواره ملی خلیج فارس در مرکز هرمزگان با اشاره به نقش تاریخی مردم جنوب ایران در اخراج امپریالیسم و استکبار از این منطقه، یاد و خاطره همه شهدای عرصه دریا در کشورمان را گرامی داشت و اظهار کرد: ملت ایران با دلاوری و شجاعت خویش توانست بزرگترین نیروی دریایی وقت جهان را از جزایر خلیج فارس بیرون کند و این افتخاری برای هر ایرانی است.
به گفته وی، روز ملی خلیج فارس، روز یادآوری مجاهدتهای تاریخی در مسیر حفظ کشور و استقلال و عزت ملی است و اکنون این اقتدار ملی در اوج خود در شرایطی قرار دارد که هیچ عنصر فرامنطقهای قادر به عرض اندام در برابر ملت ایران نیست.
سردار راستی همچنین تصریح کرد: اشراف کامل هوایی، سطحی و زیرسطحی در خلیج فارس برقرار است و دوران گردن کشی گذشته برای ملت ایران طی شده است و این حوزه تمدنی متعلق به کشورهای پیرامونی آن است و نباید اجازه دهند که مستکبران در این منطقه به بهانههای واهی جولان دهند.
معاون نیروی دریایی سپاه با طرح این نکته که اقتدار و عظمت ملت ایران به حدی رسیده که دشمنان به دنبال ائتلاف سازی برای مهار این قدرت روز افزون هستند، خاطرنشان کرد: در همین مسیر ائتلاف سازی نیز شاهد شکست مفتضحانه دشمنان هستیم.
وی گفت: خلیج فارس، دریای صلح و دوستی و برادری است و این کانون انرژی در جهان نباید عرصه دخالت برخی بیگانگان برای اختلاف افکنی میان کشورهای منطقه شود. این دریای گسترده، بیش از ۳۰۰ میلیون نفر را در کشورهای پیرامونی خود جای داده و لذا اهمیت این منطقه بر هیچ کس پوشیده نیست.
سردار راستی با تقدیر از نخبگان و نوآوران کشورمان و شرکت کنندگان در جشنواره اختراعات خلیج فارس، این تلاشهای ارزشمند را گامی در مسیر استقلال و عزت ایران اسلامی برشمرد و از بانیان این جشنواره قدردانی و اظهار کرد: نیروی دریایی سپاه نیز در سایه همکاری همدلانه با نخبگان و دانشگاهیان و مبتکران کشورمان در عرصههای مختلف، توانسته به سطح برتری از بازدارندگی در صیانت از منافع ملی کشورمان دست یابد و تداوم این راه نیز با بر همین پایه استوار است.
معاون نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: خلیج فارس متعلق به همه ملت ایران و بستری امن برای همه ملتهای منطقه است که میبایست با هم از آن بهره برده و خود، تعیین کننده موضوعات و مولفههای آن باشند.